Benigno S. Aquino III, fifth State of the Nation Address, July 28, 2014
State of the Nation Address of His Excellency
Benigno S. Aquino III President of the Philippines
To the Congress of the Philippines
[Delivered at the Session Hall of the House of Representatives, Batasang Pambansa Complex, Quezon City, on July 28, 2014]
Bise Presidente Jejomar Binay; dating
Pangulong Fidel Valdez Ramos; Senate President Franklin M. Drilon at mga
miyembro ng Senado; Speaker Feliciano Belmonte Jr. at mga miyembro ng
Kamara de Representante; Chief Justice Maria Lourdes Sereno at ang ating
mga mahistrado ng Korte Suprema; mga kagalang-galang na kagawad ng
kalipunang diplomatiko; mga miyembro ng Gabinete; mga opisyal ng lokal
na pamahalaan; mga kasapi ng militar, pulis, at iba pang kawani mula sa
ating unipormadong hanay; mga kapwa ko nagseserbisyo sa taumbayan; at sa
aking mga Boss, ang mga minamahal kong kababayan:
Magandang hapon po sa inyong lahat.
Ito po ang aking ikalimang SONA, isa na
lamang ang natitira. May kasabihan po tayo: Ang hindi lumingon sa
pinanggalingan, hindi makararating sa paroroonan. Kaya marapat lang po
siguro tayong magbalik-tanaw:
Noon, sa sitwasyon natin: Para bang
kahibangan ang mangarap. May burukrasyang walang saysay, patong-patong
ang tongpats, at bumubukol ang korupsyon sa sistema. Naturingan tayong
“Sick Man of Asia.” Ang ekonomiya natin, matamlay; ang industriya,
manipis. Walang kumpiyansang mamuhunan sa atin pong bansa. Ang resulta:
kakarampot ang trabahong nalilikha. Dinatnan nating tigang sa pag-asa
ang mamamayang Pilipino. Marami sa atin ang sumuko at napilitang
makipagsapalaran sa ibang bansa. Nakayuko na lamang nating tinanggap:
Talagang wala tayong maaasahan sa ating pamahalaan at lipunan.
Nalugmok nga po ang Pilipinas dahil sa
labis na pamumulitika. Naglaho ang pananalig natin sa isa’t isa, humina
ang kumpiyansa sa atin ng mundo, at ang pinakamasakit: Nawalan tayo ng
tiwala sa ating mga sarili.
Sa puntong ito natin sinimulan ang pagtahak sa tuwid na daan.
Bilang ama ng bayan, nakaatang sa aking
balikat, hindi lang ang mga suliraning ating dinatnan at mga lumilitaw
sa kasalukuyan—obligasyon ko ring paghandaan ang kinabukasan. Sa bawat
sandali, kailangan kong isaalang-alang ang interes at punto-de-bista ng
lahat. Isipin na lang po ninyo: Para kang nanonood ng 200 channel sa
telebisyon nang sabay-sabay. Kailangan, alam mo, hindi lang ang
kasalukuyang nagaganap, kundi ang pinanggalingan at paroroonan ng
nilalaman ng bawat channel. Bawal malito, at kailangan, may tugon ka sa
anumang tanong, suhestiyon, at kritisismo—at dapat sagutin mo ito, bago
pa iharap sa iyo. Hindi po madali ang trabahong ito, at tao lang po ako,
na kung minsan, nagkakaroon din ng agam-agam.
Ngunit buo ang aking loob dahil malinaw
ang aking pangunahing layunin: Ang ibalik ang gobyerno sa dapat nitong
tuon—ang paglingkuran ang taumbayan sa lahat ng panahon. [Palakpakan]
‘Di po ba’t may kasabihan tayo: Bigyan
mo ng isda ang tao, at mapapakain mo siya ng isang araw. Turuan mo
siyang mangisda, at habambuhay niyang mapapakain ang sarili niya.
Halimbawa nito ay ang TESDA. Sa Training-for-Work Scholarship Program,
nag-ambag ang DAP ng 1.6 billion pesos. Nakapagpatapos po ito ng 223,615
benepisyaryo. 66 percent po nito—o katumbas ng 146,731 graduates—ang
nagtatrabaho na ngayon. Iyon naman pong 34 percent na natitira,
tinutulungan na rin ng TESDA na makahanap ng trabaho. Tingnan po ninyo:
Lahat po ng mga TESDA scholar, nakalista ang pangalan at iba pang datos,
na puwede ninyong kumpirmahin. [Palakpakan]
Kung hahatiin natin sa bilang ng
graduates ang naipagkaloob na pondo, pumapatak ng 7,155 pesos ang
naipuhunan ng pamahalaan para sa training ng bawat scholar. Sa BPO
sector, mababa na ang kitang 18,000 piso kada buwan. Kada taon, kikita
siya ng 234,000 pesos. Ibigay man ang maximum tax deduction, ang
magiging income tax niya kada taon: 7,900 pesos. Ibig-sabihin, ang
pinuhunan ng estadong 7,155 pesos, sa unang taon pa lang, nabawi na, may
sobra pa. Ito, at ang lahat ng ibubuwis ng ating scholar hanggang
magretiro siya, ay magbibigay naman sa kanyang kababayan ng parehong
pagkakataon. Ito po ang mabuting pamamahala [Palakpakan]: May tama pong
intensyon, pamamaraan, at resulta. Lahat panalo.
Pakinggan po natin ang kuwento ng dalawang TESDA graduate:
“‘Pag naabot mo na ‘yong pangarap mo—success, hindi naman stable ‘yon e. You need to work hard for it.
“Ako po si Marc Joseph Escora. Ako po ay
isang high school graduate. And through TESDA’s help, I have my career
in the BPO [business process outsourcing] industry right now.
“I stayed in Libertad public market for
seven years. Nagba-barker po ako. Hindi kaya ng pamilya ko na pag-aralin
kami nang sabay, so I need to find another way para makapagtapos ako.
“Most important thing na natutunan ko is
‘yung confidence to interact with other people. ‘Pag nakita ka ng tao
na may kapansanan ka, hindi na nila ni-look forward ‘yung ability mo ba.
Kailangan lang natin ng tiwala sa sarili.
“If TESDA is not there to help out,
siguro wala rin ako ngayon kung nasaan man ako ngayon.
‘Yung way of
living namin, masasabi kong mas okay siya compared noong dati.”
“Dahil sa TESDA, napabilis ‘yung pag-aaral ko, paghahanap ko ng trabaho, at ang pagtulong ko sa pamilya ko.
“Ako po si Jonnalyn Navarossa, Technical
Trainer ng Toyota Motor Philippines. Ako po ‘yung naging overall
topnotcher ng batch 1 sa automotive servicing sa TESDA Region 8. Napili
ko po ‘yung automotive servicing kasi po pangarap kong maging isang
mechanical engineer. So para makapagtrabaho’t magkapag-ipon, nag-TESDA
po ako.
“Nakasanayan na po natin na ang auto
mechanic ay trabahong panlalaki lang. Pero napatunayan ko na basta
masipag at determinado, magkakaroon tayo ng dekalidad na produkto. Dahil
sa TESDA, tumatak po sa akin ang kahalagahan ng dekalidad at mahusay na
pagtatrabaho. Mas tumaas ‘yung tiwala ko sa aking sarili, at mas
masarap nang mangarap nang malaki.”
Nasimulan na rin po natin ang Expanded
Conditional Cash Transfer Program nitong Hunyo 2014, na may pondong 12.3
billion pesos. Ngayon, suportado na rin ng estado hanggang umabot ng 18
taong gulang ang benepisyaryo. May magtatanong, “Bakit?” Batay po kasi
sa pag-aaral ng Philippine Institute for Development Studies, 40 percent
ang dagdag na sinasahod ng high school graduate, kumpara sa grade
school lang ang natapos.
Namumuhunan po tayo sa pinakamahalagang
yaman ng bansa: ang taumbayan. Pinapatunayan ito ng datos ng NEDA. Ayon
sa kanila, ang 27.9 percent na poverty incidence natin sa unang semester
ng 2012, bumaba patungong 24.9 percent sa kaparehong panahon noong
2013. Ang three percentage points pong ito ay katumbas ng halos 2.5
milyon na Pilipinong nakaalpas na sa poverty line. [Palakpakan] Totoo
namang dapat pagtuunan ng masusing pansin ang pinakamahihirap sa
lipunan. Pero hindi tayo titigil diyan: Ngayong nadagdagan ang kakayahan
natin, sinisikap nating hindi na manumbalik sa ilalim ng poverty line
ang lahat ng nakaalpas na. [Palakpakan]
Dumating po tayo sa lipunang parang
isang sirang bahay na hindi natin malisan. Ang malala pa dito, halos
wala tayong kagamitan at materyales para ayusin ang sira. Nitong mga
nakaraang taon, sa pakikiambag ng bawat mapagkapwang Pilipino, nabubuo
na natin ang mga kagamitan at materyales na ito—tulad po ng budget na
tanging nakatuon sa pangangailangan ng mamamayan, at apat na sunud-sunod
na taon na nating naipapasa sa tamang oras. Kasama nito ang mga batas
na nagpapabilis ng pagdating ng pakinabang sa atin pong mga Boss.
Dito po—sa isang patas na
sistema—nagsimula ang panunumbalik ng sigla ng ating ekonomiya.
Nakatipid tayo dahil sa maayos na pangangasiwa ng pondo. Napapalawak
natin ang saklaw ng mga serbisyo nang hindi nagtataas ng buwis, maliban
sa Sin Tax Reform na layuning ibsan ang bisyo sa lipunan. [Palakpakan]
Nagtrabaho tayo para magkaroon ng
kakayahang tustusan ang mga proyektong ipinatupad, ipinatutupad, at
ipatutupad pa natin. Pinaigting natin ang pangongolekta ng buwis: mula
sa koleksyong 1.094 trillion pesos noong 2010, naitaas na natin ito sa
1.536 trillion noong 2013. [Palakpakan] Inayos natin ang pamamahala ng
ating mga utang. Ang resulta: Bumaba ang ating debt to GDP ratio; ang
perang dating dapat ibabayad sa interes, napupunta na sa social
services. Pati ang mga obligasyong karamihan ay minana lang, natugunan
din natin. Halimbawa po nito: 1993 pa po o panahon pa ni Pangulong Ramos
nang itinakda ang obligasyong i-recapitalize ang Bangko Sentral ng
Pilipinas sa halagang 50 bilyong piso para magawa niya ang kanyang
tungkulin. Ang napondohan ni Presidente Ramos, 10 bilyong piso, at hindi
na nadagdagan pagkatapos noon. 40 bilyon ang kakulangang iniwan sa
atin; nabayaran na po natin ito. [Palakpakan]
Pinaghirapan natin ang pondong mayrooon
tayo ngayon, kaya’t hindi po natin maaatim na waldasin lang ito. Kung
pipili nga ng tamang pinuno ang ating mga Boss, malalagpasan pa ng
susunod ang ating mga nagawa, dahil malaki na ang naibawas natin sa
problema, at mas matayog na ang kanilang pagmumulan.
Bakit po mas matayog? Nitong 2013, sa
unang pagkakataon, nagkamit tayo ng investment grade status mula sa
Moody’s, sa Fitch, at Standard and Poor’s—ang tatlong pinakatanyag na
credit ratings agency sa mundo. Sa pagsusuri nila ng ating macroenomic
fundamentals at governance, nabawasan ang riskong itinatala, kaya
tumingkad ang kumpiyansa ng mga namumuhunan. Hindi pa nga po nakuntento
ang Standard and Poor’s: Nitong Mayo lang, panibagong upgrade na naman
ang ibinigay nila sa atin. Ang hatid po nito: Dahil nga investment grade
na tayo, mas murang mahihiram ng gobyerno ang pondo para sa mga
programa at proyekto, mas maraming naaakit na mamumuhunan sa ating
bansa, at mas mabilis na natatamasa ng Pilipino ang benepisyo.
[Palakpakan]
Kung susumahin naman po ang lahat ng
puhunang pumasok sa Philippine Economic Zone Authority simula nang
itatag ito noong 1995, makikitang 42 porsyento ang pumasok sa apat na
taon ng ating panunungkulan. Ang natitirang 58 percent, inabot ng 15
taon ang ibang mga administrasyon para bunuin. Kumpiyansa po tayo: bago
tayo bumaba sa puwesto, papantayan o hihigitan pa natin ang halagang
ito. Kay Director General Lilia de Lima: Salamat sa nagawa mo na, at
gagawin pa, sa pagkamit ng tagumpay na ito. [Palakpakan]
Talagang pa-take-off na ang ating
ekonomiya at bansa, at inaabot na natin ang mas matatayog pang mithiin.
Minana natin ang tila grounded na aviation industry: napatawan tayo ng
significant safety concerns ng International Civil Aviation
Organization, o ICAO, nabigyan ng downgrade ng United States Federal
Aviation Administration, at nilagyan ng restriction ng European Union
ang ating mga local carriers.
Nitong 2013, inalis na nga po ng ICAO
ang significant safety concerns sa Pilipinas. Sa parehong taon, sinundan
ito ng pagpayag ng European Union na muling lumipad ang Philippine
Airlines patungong Europa, kaya direkta nang makakabiyahe ang Pilipino
[Palakpakan] mula Maynila po hanggang London. Malamang nga po, pasunod
na ang Cebu Pacific dahil nabigyan na rin sila ng pahintulot ng EU
ngayong 2014. Ngayong taon din, in-upgrade ng United States Federal
Aviation Administration ang Pilipinas balik sa Category 1. Dahil dito,
maaari nang dumagdag ang mga ruta papunta sa Estados Unidos. Sa larangan
ng turismo at pangangalakal, malaki ang itinulong ng pagdami ng flights
ng ating airlines tungo sa mga bansa kasapi ng EU at Estados Unidos .
Dumarating sa atin ang mga ulat na sa
dami ng gustong bumisitang negosyante at turista sa ating bansa,
dumarating ang mga panahong kulang na ang mga biyahe papunta rito.
Magandang balita nga po ang mga upgrade: Dadami ang biyahe, kaya’t
matutugunan ang suliraning ito. At sa patuloy na pagtutulungan ng CAAP
at ng ating mga local carrier, pihadong mas marami pa tayong maaakit na
turista at negosyante sa mga susunod na taon. Panalo ang mga umaasa sa
sektor ng turismo, panalo ang sambayanang Pilipino. Mabuting pamamahala
po ang ugat ng mga tagumpay na ito. Nagpapasalamat nga tayo kina
Director General William Hotchkiss, sa CAAP, at sa ating mga local
carriers para sa inyong pagsusumikap. [Palakpakan]
Talagang nasa sentro ng pandaigdigang
entablado ang Pilipinas. Nito lang pong nakaraang Mayo,
nagpakitang-gilas tayo sa tagumpay ng pagdaraos ng World Economic Forum
on East Asia sa ating bansa. Ihahayag natin sa gaganaping APEC Summit
dito sa susunod na taon ang kaunlarang nakakamit natin at ang
pagkakataong hatid nito para sa lahat. Wala pong duda: More open for
business na nga po ang Pilipinas. [Palakpakan]
Bukod po sa maaliwalas na pagnenegosyo, isinusulong din natin ang maayos na relasyon ng ating mga manggagawa at mga kompanya.
Isipin po ninyo: Mula 2010, nananatiling
mababa sa sampu ang bilang ng mga strike kada taon ayon sa National
Conciliation and Mediation Board. Isa po itong positibong bunga ng
itinataguyod nating Single Entry Approach, o SEnA, ng DOLE, kung saan
dumadaan sa 30-day conciliation-mediation ang mga nakahaing labor cases.
Ang maganda nga po: sa 115 notices of strike and lockout noong 2013,
isa lang ang natuloy na welga. Ito ang pinakamababa sa kasaysayan ng
DOLE. Maraming salamat po kay Secretary Linda Baldoz, sa pamilya ng DOLE
[palakpakan] at siyempre po sa labor at management sectors. Minsan po
ay nagkabiruan kami ni Secretary Baldoz, noong 2012 ho yata’y may
dalawang strike, noong 2013, isa na lang, so nangangalahati nang
nangangalahati. Sabi ko: Linda, sa 2014, hindi tagumpay ‘yung may
kalahating strike. Baka puwede, wala nang strike? [Tawanan at
palakpakan]
Batid rin natin: Para magpatuloy ang
pag-angat ng ekonomiya at pagbukas ng pagkakataon, kailangan ng
imprastruktura. Ito ang aakit sa mga negosyante, magpapabilis sa daloy
ng produkto at serbisyo, at sisigurong kaya nating makipagsabayan sa iba
pang merkado sa daigdig.
Napakalaki po talaga ng pagbabago:
Lampas doble na ang budget para sa imprastruktura, mula 200.3 billion
pesos noong 2011, naging 404.3 billion pesos ngayong 2014. [Palakpakan]
Paalala ko lang po: Hindi tayo nagdagdag ng buwis maliban sa Sin Tax
Reform na nakatugon sa kalusugan, habang napanatili din ang ating
allowable deficit, at patuloy na bumababa ang ating debt-to-GDP ratio.
Malaki po ang epekto nito, dahil hindi lang lumaki ang pondo: binawasan
pa natin ang mga tagas sa sistema, kaya natitiyak nating mas sulit ang
bawat pisong ginagastos ng estado.
Sa pamumuno ni Secretary Babes Singson
ng DPWH: Bawal ang tongpats, bawal ang bukol. Tinapalan na ang mga butas
sa lumang sistema, at pinatag ang proseso sa ahensya. Isang simpleng
halimbawa po nito ang pagtatanggal ng Letter of Intent sa bidding
process. Noon po kasi, ginagamit ito bilang kasangkapan sa
kuntsabahan—kapag nalaman kung sino-sino ang bidders ng proyekto,
binibigyan ng puwang ang sabwatan. Isa pa po: Ang mga dokumentong
hinihiling mula sa bidders: lima na lang, mula sa dating 20. Mas mabilis
ang proseso, at mas kaunti ang pagkakataong manghingi ng pampadulas o
suhol. Ang resulta: Halos 28 bilyong piso ang naisalbang pondo, at
napapaaga ang pagpapatupad ng mga susunod na proyekto. [Palakpakan] Kaya
naman kay Sec. Babes at sa bumubuo ng DPWH: muli, maraming salamat po
sa inyong lahat. [Palakpakan]
Hanep po talaga: Kasabay ng mga natipid
ng DPWH, ang nailatag, napapaayos, napalawak, o naipagawa nilang kalsada
mula nang maupo tayo, umabot na sa 12,184 kilometro. [Palakpakan] Nung
nakita ko po itong numerong ‘to, napag-isip rin ako: Paano ko ba
maipapaliwanag ‘yung labindalawang libo? Sabi po sa atin: katumbas ito
ng apat na kalsadang nag-uugnay sa Laoag hanggang Zamboanga City.
National roads lang po ito; wala pa rito ang mga local farm-to-market
roads o tourism roads. [Palakpakan]
Sa Public-Private Partnership program
naman po: Mula Disyembre 2011 hanggang nitong Hunyo, nakapag-award at
nakalagda na ng pitong PPP projects ang inyong pamahalaan; ang halaga
nito: tinatayang 62.6 billion pesos. Sa apat na taon natin sa tuwid na
daan, nalampasan na natin ang pinagsamang anim lamang na aprubadong
solicited PPP projects mula sa nakaraang tatlong administrasyon.
[Palakpakan]
Ang laki na po talaga ng pinagkaiba ng
noon sa ngayon. Sabi nga ni Secretary Cesar Purisima: Dati, hindi
makaakit ang Pilipinas ng mga mamumuhunan. Noon, gobyerno pa mismo ang
nag-aalay ng kaliwa’t kanang insentibo, tulad ng pagbibigay ng
commercial development rights, subsidy, at iba pang garantiya. Ngayon,
baliktad na ang sitwasyon. Matindi ang kompetisyon ng mga nag-uunahang
kompanya; handa silang magbayad para makuha ang pribilehiyong itayo ang
imprastrukturang kailangan natin. Halimbawa po: Sa Mactan-Cebu
International Airport Passenger Terminal Building, may premium ang
gobyerno na umaabot sa mahigit 14 bilyong piso; sa NAIA Expressway
Project Phase 2, nakakuha ang gobyerno ng prima na 11 bilyong piso.
Muli: Mabuting pamamahala ang ugat ng lahat ng ito. [Palakpakan]
Tingnan naman natin ang TPLEX. Dahil sa
kalsadang ito, maginhawa na ang biyaheng Tarlac hanggang Rosales sa
Pangasinan. Ayon po sa kanila, ang bahagi hanggang Urdaneta,
makukumpleto na bago matapos ang 2014. Sa susunod na taon, aabot na raw
ang daang ito hanggang sa dulo sa Rosario, La Union. [Palakpakan]
Ang mga imprastrukturang matagal nang
ipinako sa pangako, atin na rin pong isinasakongkreto. Ang Aluling
Bridge, na 1978 pa po binuo ang konsepto, bukas na sa publiko. Ang Metro
Manila Skyway Stage 3, na bahagi ng Metro Manila Expressway na proyekto
pa noong dekada sitenta, inilunsad na natin noong Enero. Sa mga
dumadaan ng Osmeña Highway, nakikita naman po ninyo kung gaano kabilis
itayo ang mga haligi para dito. Ang Ternate-Nasugbu Road, na noon pang
1994 sinimulang ilatag ang plano—100 percent complete na rin ngayon.
[Palakpakan] Ang Basilan Circumferential Road, na year 2000 pang under
construction, malapit na rin pong matapos. Hindi ko na ho sasabihin
‘yung eksaktong petsa baka mausog pa. Pero ‘pag hindi ho natupad, ‘yung
ipinangako sa atin ni Governor Hataman, sasamahan ko siya araw-araw
hanggang matapos ito.
Ilan lang po ito sa mga imprastrukturang
wala tayong planong ipamana bilang problema; sa halip, ngayon,
nagsisimula na itong mapakinabangan ng ating mga Boss.
Muli, dahil sa mabuting pamamahala, mas
may kakayahan na tayong tugunan, maging ang mga problemang paparating pa
lang. Halimbawa: sa tubig. Alam nating habang lumalago ang populasyon
at umaangat ang ekonomiya, mas maraming tubig ang kakailanganin sa mga
susunod na taon. Ayon nga po sa pag-aaral, maaaring magkaroon ng
kakulangan ng tubig sa Metro Manila pagdating ng 2021. Hindi na po natin
hihintayin ang tagtuyot: Ang mga solusyong talagang pinag-aralan ng mga
dalubhasa, inaprubahan na po natin—ang Kaliwa Dam Project sa Quezon, at
ang pag-aayos ng mga linya ng Angat Dam. Magandang solusyon po ito
kaysa kumuha ng tubig mula sa mga aquifer sa ilalim ng lupa, na mas
madaling pasukin o magbibigay-daan para mas madaling pasukan ng
tubig-alat. Isa pa, kung sa mga aquifer lang tayo nakasalalay, mas
mapapabilis ang paglubog ng lupa—na siya namang nagiging dahilan ng
pagbaha.
Kasabay po ng mga dam para sa Metro
Manila at mga karatig-bayan ang suporta natin sa mga tagalalawigan.
Aprubado na rin ang Water District Development Sector Project, sa ilalim
ng LWUA o Local Water Utilities Administration. [Palakpakan]
Siguro po, narinig na rin ninyo ang
pinakamalaki nating PPP project—ang Laguna Lakeshore Expressway
Dike—bubuksan na rin ang bidding bago matapos ang 2014. [Palakpakan]
Napakaraming benepisyong maidudulot nito. Una, mababawasan ang pagbaha.
Ngayon po, ‘pag pumalo ng 12.5 meters ang taas ng tubig sa lawa, tiyak,
babahain na ang mga komunidad sa paligid nito. Ang solusyon: dikeng may
taas na higit sa 15 metro. Ikalawa pong pakinabang: Malilinis ang tubig
sa Laguna Lake. Ang ikatlo po: Bawas ang trapiko. Sa ibabaw ng dike,
magkakaroon ng expressway, na babagtas sa Los Baños hanggang Taguig.
‘Pag natapos ang C-6 road na kokonekta sa San Jose del Monte, may isa na
naman tayong paraan upang makatawid ng Kamaynilaan nang hindi na
kakailanganing dumaan sa EDSA. [Palakpakan] Sa pakikituwang ngpribadong
sektor, ang obligasyon natin dito ay right of way lang; porsyento ng
lupang mare-reclaim ang ipapambayad sa mananalong bidder. Dahil dito,
makukuha natin ang ating mga pangangailangan, habang mababawasan din ang
ating gastusin.
Ilang halimbawa lang po iyan ng mga
proyektong nakapila na para magdala ng benepisyo sa ating mga Boss.
Marami pang iba: Aprubado na rin ng NEDA Board ang Laoag City Bypass
Link Road Project; ang Cebu Bus Rapid Transit Project; at ang LRT Line 1
South Extension and Line 2 East Extension. Sa mga taga-Palawan naman:
Maliban sa mga proyekto sa Puerto Princesa Airport, abangan na rin ninyo
ang Busuanga Airport. Naka-go signal na rin po ang pagpapatayo ng phase
one ng modernong Clark Green City sa Capas, Tarlac, pihado pong
magsisilbing sentro ng komersyo at industriya, hindi lang sa Gitnang
Luzon, kundi sa kalakhang bansa. [Palakpakan] Sa dulo po, ang ambisyon
natin sa Clark Green City—maging di-hamak itong mas malawak na Bonifacio
Global City. Ang dating liblib, magiging hitik sa oportunidad.
Sa mabuting pamamahala, nanunumbalik ang
tiwala ng merkado, ng mundo, at ng taumbayan sa ating gobyerno.
Nagbubunsod ito ng isang siklo: Dahil nakikita ang resulta ng agenda ng
reporma, nakikiambag ang bawat isa sa ating mga Boss. Talagang hindi
nag-iisa ang gobyerno sa pagsusulong ng malawakan at makabuluhang
reporma. Totoo nga po: Kayo ang aming lakas. [Palakpakan]
Kaya nga po, mga Boss: Salamat sa inyong
tiwala at pakikiisa, na lalong nagiging mahalaga sa mga panahong
sinalubong tayo ng sunud-sunod na trahedya.
Noong Setyembre 2013, sinugod ng
masasamang elemento ang Zamboanga: Ginawang human shield ang mga
kababayan nating namumuhay nang mapayapa, at sinunog pa ang kanilang mga
tahanan. Nasubukan ang galing ng ating unipormadong hanay.
Pinakamasalimuot sa larangan ng bakbakan ang tinatawag na urban
combat—ngunit 195 ang nailigtas natin, sa 197 kataong naipit sa putukan.
Saludo tayo sa ating mga kapatid sa unipormadong hanay: Nagtagumpay ang
sambayanan dahil sa inyong sakripisyo. [Palakpakan]
Inatasan po natin si Secretary Singson
na pangasiwaan ang rehabilitasyon ng imprastrukturang nasira sa
Zamboanga. Pangunahin sa mga pangangailangan: mabigyan ng tahanan ang
mga kababayan nating nasunugan. Ito po mismo ang isinasagawa natin sa
ilalim ng Zamboanga City Roadmap to Recovery and Reconstruction.
Pagpasok nga po ng Agosto, magsisimula nang lumipat ang mga apektadong
pamilya sa mga permanenteng bahay sa Martha Drive Subdivision. Kabuuang
7,176 na kabahayan sa iba’t ibang lugar ang target nating makumpleto sa
Hunyo ng susunod na taon. Humihingi po kami ng pang-unawa. Maraming
problemang kinailangan munang lutasin ukol sa pagkuha ng lupang
lilipatan. Tinitiyak din nating ang mga tahanang ito ay sumasang-ayon sa
pangangailangan ng kanilang relihiyon at kultura, kaya’t hindi
pangkaraniwan ang mga ito. Sa 1,661 pamilya namang gustong sila mismo
ang magkumpuni ng sariling tahanan, 30,000 pisong halaga ng Home
Materials Assistance ang ipinapamahagi na.
3.5 billion pesos po ang nakahanda para
sa pagpapaayos ng imprastruktura, pagbili ng mga lote, pagpapatayo ng
mga permanenteng tahanan, at iba pang suporta sa Zamboanga. 2.57 billion
pesos dito, nai-release na sa NHA at DPWH.
Ilang linggo naman po matapos ang krisis
sa Zamboanga, niyanig ng lindol ang Central Visayas; pinakamalaki ang
pinsala sa Bohol. Dito natin nakita ang maaaring maabot ng sambayanang
nagkakaisa sa pagresponde sa sakuna. Isang linggo matapos ang lindol,
may kuryente na sa Tagbilaran at sa lahat ng munisipalidad ng Bohol.
[Palakpakan]
Ngayon nga po, bawat isa sa 25 na
kritikal na tulay at kalsadang nasira ng lindol, nadadaanan na. May
kabuuang 3.583 billion pesos nang nai-release para sa rehabilitasyon ng
Bohol at Cebu. [Palakpakan] Kasama na rito ang 2.49 billion pesos na
ipinagkaloob ng DILG sa lokal na gobyerno, para sa pagpapagawa ng mga
palengke, civic center, tulay, water systems, munisipyo at ibang pang
istrukturang pampamahalaan.
Bago naman po matapos ang 2013, dumating
naman si Yolanda— ang pinakamalakas na bagyo sa kasaysayan. 1.47
milyong pamilya ang talagang naapektuhan, at 44 sa ating 81 probinsya
ang tinamaan. Sa Eastern Visayas, kung saan pinakamalakas ang pinsalang
nadulot, napakaraming kinailangan na agarang lingap.
Sa sobrang lakas ng bagyo, naparalisa
ang maraming LGU dahil sila mismo ang tinamaan. Natangay po pati ang
ating prepositioned relief goods, kaya’t talagang kinailangang
manggaling sa ibang lugar ang tulong. Lalo pang naging mabigat ang
pagdadala ng ayuda, dahil bagsak ang imprastruktura: Walang kuryente,
hindi madaanan ang kalsada, at halos lahat ng truck at heavy equipment
na kailangan ng ating first responders ay nasira sa pinakaapektadong mga
lugar. Wala ring gasolina, at walang komunikasyon.
Kinailangan po talaga ng pambihirang
pagkakaisa para ipaabot ang tulong sa mga apektadong pamilya, kalingahin
ang mga naulila’t sugatan, siguruhing walang mangyayaring outbreak ng
sakit, at marami pang ibang tungkulin. Halimbawa lang po: Sa pagkain,
hindi lang bigas at delata ang kinailangang intindihin. Kailangan din ng
mga repacking center, ng maraming truck, pati na ang mga barkong
magtatawid ng ayuda sa mga apektadong probinsya. Pagdating doon ng
relief goods, kailangang malinis na ang kalsadang dadaanan, at
mapagasolinahan ang mga truck nang makabalik sila sa pinanggalingan,
upang muling makapagkarga ng ating mga food pack.
Hindi nagpatumpik-tumpik sa pagresponde
ang inyong gobyerno. Nagmadali tayong linisin, unang-una, ang airport,
kaya sa loob ng 24 oras pagkatapos ng bagyo, nakapasok na ang tatlo
nating C130 na may dalang ayuda. Sa mismong araw ding iyon, nakapagtayo
tayo ng communications hub para maging mas mabilis ang daloy ng
impormasyon. Sa ikalawang araw, dumating na ang Rapid Health Assessment
teams ng DOH; ang dagdag na sundalo, pulis, at BFP personnel mula sa
ibang probinsya; pati na mga kawani ng DSWD na nanguna sa relief
operations— sa distribution centers man sa Eastern Visayas, o sa
maraming repacking centers na agad na nagbukas sa buong bansa.
Sa loob lang ng dalawang araw, napagana
na ang Leyte water district; sa ikatlong araw naman, bumukas ang unang
gasolinahan. Agad na nilinis ang pangunahing mga kalsada. Pagsapit ng
ika-22 ng Nobyembre o dalawang linggo matapos ang bagyo, naipamahagi na
ang ikaisang milyong food pack sa mga nasalanta; na-clear na ang 35,162
cubic meters ng debris sa mga kalsadang pagdadaanan nitong mga relief;
at nalinis at nadaanan na ring muli ang 3,426 kilometers ng National
Roads—kasalukuyan naman po nating kinukumpuni ang 108.8 kilometrong
napinsalang daanan, tulay, approaches, at landslide-prone areas.
Pagsapit nga po ng Pasko noong lumipas ang 2013, may kuryente na sa
lahat ng munisipalidad na tinamaan ng sakuna. [Palakpakan]
Kumbaga nga po sa Emergency Room,
ibinuhos ng estado ang lahat ng kanyang kapangyarihan upang agad na
mai-stabilize ang pasyente. Nagpapasalamat tayo sa mga kasapi sa ating
Gabinete, na talaga naman pong nanguna sa pagresponde sa mga apektadong
komunidad. Sina Sec. Cesar Purisima at Sec. Joel Villanueva ng TESDA, na
namuno sa logistics at nag-organisa sa mga repacking center,
nagmistulan po silang dalawang warehouse operator. [Palakpakan] Si Sec.
Greg Domingo ng DTI, naging head purchasing agent ng bansa, habang si
Sec. Linda Baldoz naman ng DOLE ay minabuting maging call center
operator para sa lahat ng gusto o nag-aalok ng tulong. [Palakpakan]
Salamat din kina Sec. Jun Abaya ng DOTC, na naging dispatcher ng ating
transportasyon; kay Sec. Dinky Soliman na talagang pinatunayan ang
pagiging punong relief worker ng bansa; at kina Sec. Mar Roxas ng DILG
at Sec. Volts Gazmin ng DND, na nagbigay ng marching orders sa ating
unipormadong hanay mula sa frontline ng sakuna. [Palakpakan] Muli po,
salamat sa ating Gabinete.
To our friends and neighbors around the
world: Your outpouring of solidarity will never be forgotten by a
grateful Filipino people. Again, on their behalf, we thank you.
[Palakpakan]
Marahil nga po, sa kahandaan nating
makiambag sa abot ng ating makakaya, na siyang ipinapamalas ng ating
OFWs, peacekeepers, at iba pang Pilipino sa labas ng bansa, nang tayo
naman ang nangailangan, nakita ng mundong karapat-dapat din tayong
tulungan. Salamat sa inyo, at sa lahat ng Pilipinong nag-alay ng
dalangin at suporta, dito man o sa ibang panig ng mundo. [Palakpakan]
Hindi po natigil ang trabaho natin.
Nagsagawa tayo ng livelihood interventions, upang maging mas mabilis ang
pagbangon ng mga nasalanta nating kababayan. Ngayong Hulyo nga po,
221,897 trabaho na ang nalikha matapos tayong magkaloob ng bangka,
kagamitan sa pangingisda at pagtatanim, mga binhi, at livestock. Kasama
na rin po dito ang mga sinuwelduhan nating naging kabahagi ng cash for
work program.
Tanggap naman po siguro ng lahat na
malaki ang problemang dala ni Yolanda. Pero ayon nga po sa international
standards, kapag nangyari ang ganitong klaseng sakuna, isang taon ang
inaabot bago matapos ang relief at mag-umpisa ang rehabilitasyon ng
isang bansa. Pero sa loob lang ng walong buwan, idineklara na ng United
Nations mismo na nasa yugto na tayo ng rehabilitation. Si Ginoong Yuri
Afanasiev ng United Nations Development Programme na nga po ang nagsabi:
“We have never seen a recovery happen so quickly. And many of us have
been in many different disasters.” [Palakpakan]
Mahabang panahon ang bubunuin para
tuluyang makabangon sa mabibigat na sakuna. Sa Haiti, dalawang taon ang
nakalipas mula ng lindol, marami pa rin ang nasa evacuation centers. Ang
mga kapatid natin sa Indonesia, inabot ng walong taon para maka-recover
sa tsunami sa Aceh. Mismong sa Amerika nga po, sinasabing walong taon
ang inabot para makabalik sa dati matapos humagupit si Hurricane
Katrina.
Hindi pa po tapos ang ating trabaho.
Marami pang bahay na kailangang ipatayo; marami pang mga kababayan natin
ang kailangang ibangong muli; patuloy pa rin ang pag-build back better
para sa mga hinagupit ni Yolanda.
Kaya nga po: Ngayong Hulyo, isinumite na
sa atin, at nilagdaan na rin natin, ang LGU Rehabilitation and Recovery
Plan para sa Cebu, Iloilo, Samar, Eastern Samar, Leyte, at Tacloban
City. [Palakpakan] Pumasa po ito sa masusing pagsusuri ng mga cluster ng
Gabinete; laman nito ang mga pangangailangan ng ating mga kababayan,
ayon na rin sa isinasagawang malawakang post-disaster needs assessment.
Nabuo po ang planong ito sa maigting na pagsisikap ni Secretary Ping
Lacson, na inatasan nga nating tumutok sa mga hamong iniwan ni Yolanda.
[Palakpakan] Umaasa po ako sa pakikiisa ng Kongreso, dahil malaking
halaga ang kailangan, upang tuluyan nang maibangon ang ating mga
kababayan.
Alalahanin po natin: Nasa Diyos ang awa;
nasa tao ang gawa. Ito rin ang parehong ideya sa likod ng ating mga
hakbang para sa disaster preparedness. Binigyang-lakas natin ang mga LGU
na siyang mga frontliner tuwing bagyo at iba pang sakuna, gamit ang
moderno at malawakang forecasting system.
Sa DREAM-LiDAR project sa ilalim ng
Project NOAH, halimbawa, napapadali ang pagtukoy kung saan ang mga lugar
na pinakababahain. Nakamapa na po ang 19 sa target nating 20 river
systems para matukoy kung ano ang mga lugar na agad naaapektuhan tuwing
bumubuhos ang ulan.
Dahil mas eksakto na ang pagtukoy natin
kung kailan at saan tatama ang epekto ng bagyo, ngayon po, napapaaga ang
paghahanda at pagbibigay-babala ng ating mga LGUs. Maaga na ring
naililikas ang kanilang mamamayan. Kung ang maayos na forecasting,
tatambalan pa natin ng mahusay na LGU, talaga naman pong maraming buhay
ang maililigtas. Sa Albay na hinagupit kamakailan lang ng bagyong
Glenda, walang naitalang pumanaw dahil sa bagyo, salamat sa mabuting
pamamahala ni Governor Joey Salceda. [Palakpakan] At kung kaya itong
gawin ng isang probinsya na siya ngang parang natawag na nga pong
highway ng mga bagyo, bakit naman tayo magdududa na kakayanin ng iba
pang hindi highway ng bagyo?
Pag-usapan naman natin ang seguridad.
Mulat po tayo sa mga hamon sa bansa, at alam din nating mahal ang
kailangan nating mga kagamitan. Ngayon po, ikinalulugod kong iulat sa
inyo: Tuloy-tuloy ang modernisasyon ng AFP. Nakuha na natin ang brand
new na 8 Sokol Combat Utility Helicopters, tatlong AgustaWestland-109
helicopters, at ang kauna-unahang landing craft utility ship na ginawa
dito mismo sa ating bansa, ang BRP Tagbanua. Dumating na rin po
ang apat na refurbished UH-1 helicopters at 2 navy cutters. Nito namang
nakaraang Mayo, pinasinayaan na rin natin ang state-of-the-art Command
Center ng Naval Forces West sa Palawan.
Sa susunod na taon, lalapag na ang 2 sa
12 na FA-50 lead-in fighter trainer jets na binili natin. [Palakpakan]
Ang natitira naman po, inaasahan nating maide-deliver bago matapos ang
2017. Target din nating makuha ang karagdagang brand new na 8 Bell
combat utility helicopters, 2 anti-submarine helicopters, 10 pang
AgustaWestland-109 helicopters, 2 light-lift aircraft, 3 medium-lift
aircraft, mga radar system at iba pang kagamitang magpapaunlad sa
kakayahan ng ating Sandatahang Lakas. [Palakpakan] Samantala po, sa
Setyembre ng taong ito, inaasahan ang pagdating ng karagdagang 17
refurbished UH-1 helicopters.
Dumating na rin ang paunang mga M4
assault rifles na binili natin para sa kasundaluhan. Sa mga susunod na
buwan, ang kabuuang bilang ng baril na mapapasakamay ng ating mga kawal:
50,629 units ng M4. Ang bonus pa: dahil sa maayos na proseso ng
procurement at tapat na pangangasiwa sa pondo, may savings tayo na
mahigit 1.2 billion pesos; itong savings ay ipinambibili na natin ng mas
marami pang baril. [Palakpakan]
Ididiin ko lang po: Brand new at
dekalidad ang lahat ng ripleng ito na nagmumula sa manufacturer na daang
taon na pong gumagawa ng sandata. ‘Di po ba noong araw: naubos na nga
ang pondo, hindi pa alinsunod sa ispesipikasyong kailangan natin, tulad
po ng biniling Kevlar Helmets. Sabi po ng ispesipikasyon, dapat sa U.S.
Pero noong ibinili, sa ibang bansa. May na-convict na po dahil dito.
Pati ang isang hukom na diumano’y sangkot dito, natapos na ang
imbestigasyong inutos ng Korte Suprema, at hinihintay natin ang kanilang
pasya.
Tuloy ang pagtugis natin sa kalaban ng
estado at masasamang elemento para sa mga krimeng ginawa nila. Halimbawa
nga po: Nahuli na ang Chairman at Secretary General ng NPA nitong
Marso. Nanunumbalik na rin po ang normalidad at kaayusan sa 31
probinsyang dating ginambala ng NPA.
Nagbabago na rin nga po ang mukha ng
ating kapulisan. Patunay po rito ang 30 pulis, sa pangunguna ni
Inspector Charity Galvez, na tumalo sa tinatayang 250 NPA na sumugod sa
kanilang presinto noong 2011. [Palakpakan] Nitong Marso naman po, 4 na
bagitong pulis ang buong-tapang na sumagupa laban sa Martilyo Gang sa
Mall of Asia. Mabuti nga po’t naabot na ang 1:1 police to pistol ratio,
kaya’t naisyuhan na rin ng bagong baril ang ating mga rookie
policewomen. Dati, nakakaligtaan ang kapulisan; ngayon, kinakalinga na
sila ng estado, at talaga namang tinutumbasan nila ito ng wagas at
masigasig na serbisyo. [Palakpakan]
Pakinggan po natin ang tinig magigiting nating pulis:
“PO1 Juliet Macababbad: May narinig po kaming, ano, nagbasag ng salamin. Naging alerto kami ng buddy ko.
PO1 Marcelina Bantiyag: Ah ‘yong unang
pumasok po ng isip ko ‘yung bumunot na po ako ng baril kasi alam ko na
ano po sila—na ready po silang magpaputok sa amin; nakauniporme po kami.
PO1 Maricel Rueco: Sinabi po ng aking
ka-buddy na si PO1 Bantiyag na “Ko-cover-an kita, ikaw ang tumawag sa
ating PCP [Police Community Precinct]!”
PO1 Marcelina Bantiyag: Meron po kaming nahuli na isang miyembro po nila.
PO1 Delia Langpawen: Pang-apat na araw namin ditong duty—doon mismo sa post na ‘yon. Tapos, biglang ganoon po ang nangyari.
PO1 Juliet Macababbad: Kailangan po
talaga may baril ‘yung bawat pulis. Mabuti na lang po, may in-issue po
sa amin na Glock 17 Generation 4 po.
PO1 Marcelina Bantiyag: Malaking tulong
po ‘yung baril sa amin kasi kapag nagpapatrolya ka may confidence ka na
kahit may mangyari puwede kang maki-engage.
PO1 Juliet Macababbad: Masarap po sa
pakiramdam ‘yung ikaw ay makatulong sa iyong mga kababayan. Kung ano po
‘yung nagagawa ng mga lalaki, nagagawa din po naming mga babae.
[Palakpakan]
PO1 Delia Langpawen: Kahit kinabahan po
kami dahil first encounter po namin, ang inisip po namin ay ang
kapakanan ng mga tao na nandoon.”
- PO1 Juliet Macababbad, PO1 Marcelina
Bantiyag, PO1 Maricel Rueco, and PO1 Delia Langpawen—policewomen na
umaresto sa miyembro ng Martilyo Gang [panoorin ang video]
Nito naman pong Hunyo, naging
sunod-sunod ang high-profile na pamamaslang. Arestado na ang ilangmga
sangkot sa pagpatay kina Mayor Ernesto Balolong, sa negosyanteng si
Richard King, at may sinusundan na ring magandang lead ang ating
kapulisan sa pagpatay sa race car driver na si Ferdinand Pastor. Huwag
po kayong mag-alala: hahabulin natin ang hustisya sa kabuuan, hindi ang
bahagi lamang. Kaya bukod sa mga ginawa nating pag-aresto, patuloy tayo
sa paglikom ng ebidensya laban sa iba pang suspect. Pananagutin natin
ang lahat ng may-sala. [Palakpakan]
Pinapaigting pa natin ang pangangalaga
sa seguridad ng taumbayan. Simula ng ika-16 ng Hunyo ngayong taon,
ipinapatupad natin sa National Capital Region ang Operation Lambat.
Matapos nating gawing triple ang dami ng checkpoints at magsagawa ng
iba’t ibang operasyon, ang resulta: 862 sasakyan at 29 mga baril ang
nakumpiska natin. Nakapag-serve tayo ng 587 warrants of arrest, na
nagresulta sa pagkakaaresto ng 410 suspect. Ibinalik din natin ang Oplan
Katok para matiyak na ang may tangan ng lisensyadong baril ay ang
karapat-dapat lamang. 28,714 na bahay sa NCR ang kinatok ng mga pulis
para sa operasyong ito.
Bago natin ipatupad ang Oplan Lambat,
mula Enero hanggang ikalawang linggo ng Hunyo, ang murder at homicide sa
National Capital Region, umaabot sa 31 kaso kada linggo. Sa limang
linggo pa lang ng operasyon, ang murder at homicide rate: Bumaba sa 22
kaso na lamang kada linggo. 29 porsyentong pagbaba ang naitala—katumbas
ng 9 na pagpatay ang napigilan natin kada linggo. At sa NCR pa lang po
ito. Kung maisasabatas natin ang pension reform, at makakakalap nga tayo
ng sapat na pondo para sa dagdag na pulis at para matuloy ang planong
pagbili ng kagamitan, lalong mapapalawak ni Sec. Mar Roxas ang Operation
Lambat, upang gawing mas ligtas ang buong bansa. [Palakpakan] Nasa
ilalim nga po sana ng DAP ang pondong pangkagamitan, pero dahil hindi
ito na-obligate bago bumaba ang desisyon ng Korte Suprema, kailangan po
nating maghanap ng pagkukunan ng karagdagang pondo.
Tunay nga po: Tiwala ang pundasyon ng
mabuting pamamahala. Tiwalang maaasikaso ang lahat ng tinamaan o
tatamaan ng bagyo; tiwalang sa bawat araw ng trabaho, ligtas mong
mauuwian ang pamilya mo. Tiwala na hindi kayo lalamangan ng inyong mga
pinuno; tiwalang nariyan ang inyong gobyerno, kakampi ninyo, lalo na
kung kayo ang nadedehado. Tiwala na mananagot ang mga nang-abuso, at
maitatama ang mga proseso at institusyong ginagamit para nakawan kayo.
Tiwala na kung sumunod ka sa tama, makukuha mo kung ano ang dapat sa
iyo. Ang pagbabalik ng tiwala ninyo: Iyan po ang ibig-sabihin ng
reporma. [Palakpakan]
Halimbawa po: Sa Customs, na talaga
naman pong sinubok ang ating pasensya noong nakaraang mga taon. Naging
malinaw sa atin: Reset button ang solusyon. Bumuo po tayo ng mga bagong
tanggapan para suriin at gawing epektibo ang mga patakaran sa Customs.
Nagtalaga tayo ng bagong commissioner, anim na bagong deputy
commissioner, kasabay na rin ang 40 iba pang maaasahang indibidwal para
ipatupad ang ating mga reporma sa Customs. Ibinalik din natin sa tamang
posisyon ang mga empleyado. Totohanang ipinagbawal ang mga guwardiyang
umaastang kahera, o warehouseman na ginagawang examiner.
Marami nga po ang nagsasakripisyo para
ayusin ang Customs. Kabilang dito ang mga kawani mula sa ibang
departamento at ahensya ng gobyerno, na hiniling nating lumipat sa
Customs dahil tiwala tayo sa kanilang integridad. Isipin po ninyo: Sino
nga ba naman ang naghahanap ng sakit ng ulo, lalo pa’t walang garantiya
ng tagumpay? May mga ipinagpaliban ang kanilang promotion. May mga
nagpahiwatig din ng agam-agam dahil sa takot na balikan sila ng mga
sindikato. Pero sa huli, tumugon sila sa ating panawagang maglingkod.
Marapat lang na personal kong pasalamatan ang lahat ng kawaning ito, sa
pangunguna na nga ni Commissioner Sunny Sevilla. [Palakpakan]
Pinapatunayan po natin: Sa paninindigan
at pagkakaisa, kayang linisin kahit pa ang isang institusyong
napakahabang panahon nang dinungisan ng katiwalian. Patunay po rito ang
good news na natanggap natin: Mula Enero hanggang Abril 2014, umangat ng
22 porsyento ang cash collections ng Customs kumpara sa parehong
panahon noong nakalipas na taon. Ang kabuuan nilang koleksyon sa unang
apat na buwan ng taon: 117 billion pesos. [Palakpakan]
Ang masasabi ko naman sa mga patuloy na
rumaraket: Alam kong hindi na kayo tinatablan ng takot at kahihiyan.
Nasa inyo kung makukunsensya kayo—o maaawa kayo sa mga nalululong sa
drogang pinapapasok o pinahihintulutan ninyong pumasok, o sa mga
magsasakang napagkakaitan ng tamang kita. Ang sa akin lang: Kapag
sumapat na ang nililikom na ebidensya laban sa inyo, sa Bilibid ang
susunod ninyong destino. [Palakpakan]
Kung pag-uusapan natin ang mga repormang
nagsisimula nang magbunsod ng malawakang kaunlaran, marapat din pong
ibalita ko sa inyo ang mga pangyayari ukol sa repormang agraryo.
Alam naman po natin, at malinaw sa
batas: kailangan munang tukuyin ang maaari at hindi maaaring ipamahaging
lupain. Pero ang masaklap, ipinamana sa atin ang bungi-bunging datos.
Bakit ‘ka niyo? Taong 1913 pa sinimulan ang Cadastral Survey ng ating
bansa, na tutukoy ng hangganan ng mga lupaing saklaw ng bawat lungsod,
bayan, at lalawigan sa Pilipinas.
Isa pang problema: Inuna ng mga
nakaraang administrasyon ang distribusyon ng mga lupaing madaling
ipamahagi tulad ng mga government-owned land, at lupaing napagkasunduan
na ng may-ari at magsasaka. Ang naiwan sa atin ay mga lupaing maraming
kumplikasyon, at ugat pa ng mahabang debate at demandahan.
Dagdag din nga pong suliranin ang
masalimuot na sitwasyon sa ARMM. Ang lupa ng ARMM ay tinatayang 1.5
milyong ektarya. Pero ang lupang nakatala na dinatnan natin, ngayon ay
nasa 2.9 million hectares na dahil sa patung-patong na pag-angkin ng
lupa. Nagtataka nga po si Governor Mujiv Hataman ng ARMM at tinanong
niya sa akin minsan, “Boss, paano kaya nanganganak ang lupa?”
Wala po tayong balak na ipasa ang mga
suliraning ito sa susunod sa atin, para pag-ugatan lang ng panibagong
mga problema at ng lalong pagkaudlot ng repormang agraryo.
Sa 2015, makalipas ng 102 taon,
matatapos na rin ang Cadastral Survey. [Palakpakan] Ngayong taon,
ihahain din nating muli sa Kongreso ang panukalang batas para i-extend
ang paghahain ng Notice of Coverage, na hindi agad natapos nang husto
dahil nga sa mga problemang kinailangan muna nating solusyonan.
[Palakpakan] Oras na maihain ang panukalang batas, umaasa tayong
maipapasa ito sa lalong madaling panahon.
Kung tiwala nga po ang pag-uusapan,
dapat ding isama ang Bangsamoro. Matapos ang mahabang panahon ng hidwaan
at napupurnadang negosasyon, naibalik na natin ang tiwala. Pruweba
ponito: Noong nakaraang Marso, nilagdaan na ang Comprehensive Agreement
on the Bangsamoro. [Palakpakan]
Pero simula pa lang ito ng ating
pag-usad sa landas ng malawakang pag-unlad sa Mindanao. Wala pong
nakakatangging napag-iwanan ang ARMM. Gusto po nating bigyan ng pantay
na pagkakataon ang lahat ng Pilipino, kaya nga dapat may boost up, para
naman maka-catch up ang ating mga kababayang nasa laylayan. Halimbawa,
sa budget na iminumungkahi natin para sa 2015, 5.17 billion pesos mula
sa budget ng DPWH ay nakalaan para sa imprastraktura ng ARMM.
[Palakpakan]
Kasalukuyan na po nating pinapanday ang
panukalang Bangsamoro Basic Law. Humihingi po tayo ng pang-unawa sa
ating Kongreso ukol rito. Mahalaga pong maging masusi ang paghimay natin
ng bawat probisyong ilalatag. Sa abot ng ating makakaya, isusulong
natin ang isang panukalang batas na makatwiran, makatarungan, at
katanggap-tanggap sa lahat. [Palakpakan]
Kung maisasabatas nga po ang Bangsamoro
Basic Law bago matapos ang taon at maisasagawa ang kinakailangang
plebesito, mabibigyan ng isa’t kalahating taon ang Bangsamoro Transition
Authority para ipakita ang positibong pagbabago. Kung maaantala naman
ito, natural pong iikli rin ang panahon para mapatunayan na tama nga ang
landas ng kapayapaang tinatahak natin.
Napakarami na nga po nating nararating
dahil sa tiwala—at wala tayong balak basagin ang tiwalang ito. Ang
gobyerno ninyo ngayon: mayroong isang salita. Hindi ko na po iisa-isahin
ang mga natupad nating panata sa tuwid na daan; baka masabihan lang
tayong nagbubuhat ng sariling bangko. Pero mahirap din namang hindi tayo
magbanggit, dahil malamang nag-aabang na ang mga magsasabing wala
tayong ginawa. Kaya samahan niyo na lang akong magbigay ng ilang
halimbawa: Trabaho’t pagkakataon para sa napakaraming Pilipino, nalikha
at patuloy pang nililikha. Sa katunayan, mula Abril 2013 hanggang Abril
2014: nasa 1.65 million ang nadagdag sa bilang ng mga Pilipinong
nagtatrabaho. [Palakpakan] Minanang kakulangan sa aklat, upuan, at
silid-aralan, napuno na; habang ang mga panibagong pangangailangan dahil
sa K to 12, pinupunuan na rin. 1:1 police-to-pistol ratio, meron na rin
po. Modernisasyon ng Sandatahang Lakas, nangyayari na. Pangmatagalang
kapayapaan sa Mindanao, sumusulong na. Pag-angat ng ating ekonomiya,
tuloy-tuloy pa rin. [Palakpakan]
Sabay-sabay nating natutupad ang ating
mga pangarap: kalusugang pangkalahatan, silid-aralan, trabaho, daungan,
kalsada, paliparan, kaligtasan, kapayapaan. Ang nabawi nating pambansang
dangal, sinamahan pa ng pagkilala ng mundo sa bagong anyo ng Pilipinas.
Ang kaban ng bayang mula sa pawis ng mamamayan, ginugugol para lamang
sa kanilang kapakanan.
Pakinggan po nating muli ang isa pa sa ating mga Boss:
“Ako po si Gina Lastrado, 47 years old. Galing po ako sa Isla 1 Barangay 180, Maricaban, Pasay City.
Ang trabaho ko po doon sa may
pinanggalingan namin sa Pasay, ako po ‘yong businesswoman. Ngayon po,
pinagpatuloy ko pa rin, ma’am, ‘yong pagtitinda ko. Kailangan po dito
tiyaga. Ni-relocate po kami dahil sa aming lugar po ay nasasabing
“danger zone.” Karamihan po kasi nasa tabi ng ilog.
‘Yung Ondoy, grabe po talaga. Sabi ko nga hindi mo aakalain na masasabi mong mabubuhay pa kami.
“Kung ikukumpara ‘yung buhay namin doon
sa Pasay saka dito, umulan man, bumagyo kumbaga nakakatulog ka nang
mahimbing. Wala kang pangamba na ayan na ang baha, hindi ka nakakatulog,
‘di tulad doon sa pinanggalingan namin. Kaya nga sabi ko doon sa mga
kasama ko, sa mga natira pa doon, lumipat na kayo kasi wala na kayong
pangamba, wala na tayong baha.”
“Pagdating namin dito binigyan po kami
ng grocery, saka binigay sa amin ‘yung susi. Hinatid po kami dito sa
bahay namin, at iyon pong eighteen thousand, ‘yun ang panimula ng buhay
namin dito. Binigyan niya kami ng dignidad ang lahat ng mga
taga-squatter area doon sa lugar namin. Napakaganda ng buhay namin dito
rin, ma’am. Masasabi mong amin na talaga ‘tong lugar na’to.”
[Palakpakan]
- Gina Lastrado, relocated member of an informal-settler family (ISF) [panoorin ang video]
Ngayon nga po: Ang problemang dinatnan,
nasolusyonan. Ang nandiyan, tinutugunan. At ang problemang parating pa
lang, pinaghahandaan na rin. Naniniwala ako: Kung mananatili ang inyong
tiwala, masosolusyonan natin ang mga ito.
Tingnan po natin ang sitwasyon sa
enerhiya. Ginagawa na po natin ang lahat para siguruhing natutugunan ang
lumalagong pangangailangan ng bansa. Sa kabila nito, meron pong mga
pangyayaring talagang hindi natin inaasahan, na maaaring magbunsod ng
problema sa susunod na taon. Halimbawa po: Kailangan nating bunuin ang
mga kakulangan dahil sa outages para sa maintenance ng mga lumang
planta, ng mga biglaang paghinto ng operasyon dahil sa pagkasira, at ng
delay sa implementation o sa pagsasatayo ng mga bagong planta.
Huwag po nating kalimutan, may banta din
ng El Niño na makakaapekto sa kapasidad ng mga hydro powerplants, at
magpapataas pa ng demand sa kuryente. Kung sa ating mga kabahayan nga,
lalakas ang gamit natin ng electric fan o aircon dahil sa init ng
panahon, lalo naman po sa mga industriya at negosyo. Hindi ito
kasingsimple ng pagpunta sa tindahan at pagsabing, “Pabili nga po ng 600
megawatt generator, at paki-install na rin bukas.”
Ang habol natin: kumpletong paghahanda
para hindi tayo maparalisa sakaling mangyari ang worst-case scenario.
Dapat, kahit sa susunod na taon pa uusbong ang problema, meron na tayong
pinaplanong solusyon para dito. Kaya nga po inatasan ko si Secretary
Icot Petilla ng DOE: Makipag-ugnayan ka na sa Joint Congressional Power
Commission, sa Energy Regulatory Commission, sa industriya, at ang
pinakaimportante, sa mga consumer, upang madagdagan ang kakayahan nating
tugunan ang problema sa enerhiya.
Batid ko rin po na apektado ang mga Boss
natin sa pabugso-bugsong pagtaas ng presyo ng bigas. Mukhang totoo nga
po ang mga ulat: May ilang mga halang ang bitukang hoarder na itinatago
lang ang bigas, para kapag tumaas ang presyo, ibebenta nila ang stock
para kumita nang di-makatwiran.
Hindi puwede ito. Kung sa tingin nila
wais sila, mas mahusay ang ginagawang diskarte ng inyong gobyerno. Ang
agarang solusyon: mag-import pa ng bigas, i-supply sa merkado, pababain
ang presyo, at panatilihin ito sa risonableng antas, para malugi ang mga
nagsasamantala sa Pilipino. [Palakpakan]
Noong Nobyembre ng nakaraang taon,
nagsimula na tayong mag-import ng 500,000 metriko tonelada para
magsilbing ayuda sa supply na pinanipis ng nagdaang mga bagyo. Dumating
na lahat ito nitong Marso. Nito ding Pebrero, inaprubahan ng NFA Council
ang pag-angkat natin ng karagdagang 800,000 metriko tonelada bilang
pagpuno sa ating buffer stock requirement, at 360,750 metric tons na
nito ang dumating ngayong Hulyo; pagdating ng Setyembre, makakarating na
ang kabuuan. Naaprubahan na rin ngayong Hulyo ang agarang importasyon
ng 500,000 metriko tonelada ng bigas sa pamamagitan ng open bidding. May
standby authority rin ang NFA na mag-angkat ng karagdagan pang 500,000
metriko tonelada, bilang paghahanda sa magiging epekto ng kalamidad sa
ani at sa presyo ng bigas.
Kapag dumating ang karagdagan nating
inaangkat, mapupuwersa na ngayong magbenta ang mga hoarder ng bigas na
nakatago sa kanilang mga kamalig. Sa mga hoarder na ito: Kung gusto
ninyong makipagmatigasan, okay lang, subukan ninyo ang estado. Tandaan
lang ninyo: Anim na buwan lang ang itatagal bago mabulok ang stock sa
mga warehouse ninyo. Siguradong malulugi kayo kapag nalunod na ang
merkado sa dagdag na bigas. Kumikilos kayo kontra sa mga Pilipino; kami
naman, isinusulong ang interes ng bawat Pilipino. Tingnan natin kung
sino ang mananalo. [Palakpakan]
Bukod po sa pag-iimbestiga sa mga
diumano’y nagtago ng NFA rice, sinisiyasat na rin natin ang lahat ng mga
puwedeng nagkuntsabahan sa mga ahensya. Iniimbestigahan na ang mga
empleyadong pinagdududahan upang makasuhan at mapakulong ang mga
may-sala sa lalong madaling panahon.
Sabay ng pagtugis sa mga mapang-abuso,
patuloy rin ang mga proyekto natin para alagaan ang mga nasa sektor ng
agrikultura. Ginagawa nating kaakit-akit na kabuhayan ang pagtatanim ng
palay. Alam naman po natin na tumatanda na ang ating mga magsasaka, kaya
malaki ang maitutulong sa food security kung mahihikayat natin ang mga
kabataan na pasukin ang ganitong hanapbuhay.
Nagkakaloob po tayo ng mga makabagong
kagamitan sa pagsasaka para sa episyenteng pagtatanim at pag-aani. Mula
2011 hanggang Mayo ng 2014, naipamahagi na natin ang kabuuang 4,628
production machineries, 11,362 post-production machineries, at 105 rice
mills sa iba’t ibang farmer’s associations. Sa tulong po nito, nabawasan
ang nasasayang sa ani ng ating mga magsasaka. Bukod rito, pinapaunlad
natin ang mga patubig, nagpapagawa tayo ng farm-to-market roads, at
nagsusulong ng training programs upang masagad ang kanilang kita.
Pag-usapan naman po natin ang budget.
Ang Ehekutibo, nagmumungkahi ng mga proyekto at programa; inaaprubahan
naman ito ng Kongreso. Kailangan nga lang po nating itigil ang ilan,
para makasiguradong sumusunod tayo sa naging desisyon ng Korte Suprema
ukol sa Disbursement Acceleration Program o DAP. Alam ko pong kaisa
kayong mga nasa bulwagang ito sa paniniwalang hindi dapat ipagkait ang
benepisyo sa ating mamamayan, at dapat nga itong makarating sa kanila sa
lalong madaling panahon.
Kaya nga po: Ipinapanukala namin ang
pagpasa ng supplemental budget para sa 2014, upang hindi naman maantala
ang ating mga programa at proyekto. [Palakpakan] Kasabay po nito,
nananawagan din tayo sa pakikiisa ng Kongreso, upang maipasa ang isang
Joint Resolution na maglilinaw sa mga depinisyon at kaisipang tila
pinagtatalunan pa—at iba pang mga usaping kayo lang sa lehislatura,
bilang mga nagsulat ng batas, ang makakapaglinaw. [Palakpakan]
Sa unang araw po ng trabaho matapos ang
SONA, ihahain natin sa Kongreso ang panukalang 2.606 trillion pesos na
2015 National Budget. Gaya ng lagi, binuo ito kasama ang mamamayan,
gamit ang istratehiyang naglalaan ng pondo kung saan lamang ito tunay na
maghahatid ng benepisyo. Umaasa po tayo sa pakikiisa ng ating mga
mambabatas na pagtibayin ito, bilang pangunahing instrumento sa paglikha
ng pagkakataon para sa sambayanang Pilipino.
Pakinggan naman po natin ngayon ang isang benepisyaryo ng Alternative Learning System program po ng DepEd.
“Ako po si Maria Cecilla Fruelda.”
“Bale nabalitaan ko po sa mga kasamahan
kong taga-Zambales din po, na naririto na sa Rosario, na maganda daw po
ang hanapbuhay dito sa Puting Kahoy kaya kami po ay napalipat dito.”
“Prayoridad nga po naming mga tribo ang
maghanap ng pagkain kaysa pong pagtuunan ng pansin ang pag-aaral. Sobra
pong mahalaga sa akin ang pag-aaral lalo na po’t noong nakapasa ako ng
ALS [Alternative Learning System] dahil kung saan ito na po ang naging
simula na matupad ko iyong aking pangarap na maging isang titser.”
“Sa tingin ko po, gaganda ang buhay ng
mga kabataang Aeta sa amin kapag nakapag-aral. Hindi po ako nakapasok sa
ALS kung saan ay ‘di ko po malalaman iyong mga karapatan namin bilang
katutubo at hindi rin po namin maipapaglaban ang aming tinatawag na
lupaing-ninuno na ngayon po sa awa ng Diyos ay nilalakad na po ng NCIP
para matituluhan ang lupa at mai-award na sa amin.”
“‘Pag ako po ay nakatapos ng kursong
Edukasyon, gusto ko po makapagturo sa aming komunidad at gusto ko rin
pong maipamahagi kung ano man iyong mga nalalaman ko at higit na
kaalaman na dapat ibigay sa mga katutubong Aeta.”
“Napakalaki po ng naitulong ng ALS dahil
bukod po nga sa ngayon po ako po’y estudyante ng Luansing, kung saan
po’y mas lalo pang nakilala iyong aming komunidad. Marami pa po ang
tumulong lalo na po iyong mga kabataan namin, kung saan parang sinundan
nila ang yapak ko, mas higit na pong marami ang nag-aaral ngayon kaysa
dati.” [Palakpakan]
- Maria Cecilla Fruelda, Aeta tribal leader, ALS learner, and college student [panoorin ang video]
Mga kababayan, siya po, at ang marami
pang benepisyaryong tulad niya, ang natatabunan sa tuwing umiingay ang
orkestra ng negatibismo sa balita. Itong maiingay na ito, sadyang
isinasara ang isip at namumuhay sa sariling mundo at realidad. Habang
nakikita ang pagbabago sa lipunan, nangyayari na nga ang ating inasahan:
lalong dumadalas, lalong umiinit, at lalong tumitindi ang pag-atake
nila sa atin. Habang lumilinaw ang benepisyo ng reporma, pahirap nang
pahirap ang pag-asang magtagumpay ang panlilinlang nila, kaya’t
nagtatanim sila ng duda. Desperado na po sila.
Bakit nga po ba sila galit na galit?
Tingnan po natin ang kanilang motibasyon. Para sa mga ginawa nang
negosyo ang kanilang posisyon: kung maayos natin ang mga sistema,
nawawalan sila ng pagkakataong mansamantala. Natural lang na kontrahin
nila tayo. Ito namang mga walang ibang layunin kundi ibagsak ang
gobyerno: Puwede lang madagdagan ang kanilang hanay kung maraming
nagdurusa, at nawalan ng tiwala sa sistema. Ngayong nakukumpuni na ang
sistema at natutugunan ang pagdurusa, nababawasan na ang puwede nilang
i-recruit, kaya pakaunti nang pakaunti ang kanilang bilang. Natural lang
din na kontrahin nila tayo. Ang pinakamaingay na kumokontra sa atin ay
ang ayaw ng transpormasyon, dahil nagsamantala at nakinabang sila sa
lumang kalakaran.
Ganito ko nga po naiisip ang ating
sitwasyon: Para tayong mga mamamayang matagal na naipit sa isang isla
kung saan may nag-iisang tindahan. Dahil walang pagpipilian, nagpapataas
sila ng presyo kung kailan nila gusto, at talaga nga naman pong
inaabuso tayo. Inatasan po ninyo akong itimon ang bangka ng estado tungo
sa kabilang isla, kung saan mas maraming tindahan, mas maraming
pagpipilian, mas maayos ang buhay, at mas malawak ang pagkakataon.
Siyempre po, ang nagpapatakbo ng tindahan sa ating islang nilisan, ayaw
tayong pumalaot, dahil mawawalan sila ng inaabuso. Lahat, gagawin nila
para pigilan ang ating pagtawid sa kabilang pampang. Sasabihin nilang:
Pareho lang naman doon; wala naman talagang pagbabago doon. Itatali nila
tayo sa daungan, bubutasan ang ating bangka, makikipagkuntsabahan para
iligaw ang ating biyahe.
Ang totoo po, hindi naman ako ang
kinokontra ng mga ito, kundi ang taumbayang nakikinabang sa tuwid na
daan. Kontra sila sa magsasaka sa Iloilo, na mahigit limampung taong
nangarap ng maayos na irigasyon, at ngayon ay nakikita nang ginagawa ang
Jalaur Multi-purpose River Project. [Palakpakan] Kontra sila sa
napakaraming estudyanteng hindi na kailangang magsiksikan sa mga
classroom. Kontra sila sa nagkatrabaho dahil nasanay ng TESDA; kontra sa
mga maagang naililikas sa panahon ng bagyo dahil sa pinahusay na
PAGASA; kontra sa mga informal settler na nailayo sa panganib dahil sa
programang pabahay; kontra sa mga maralitang libre nang nakakapagpagamot
sa pampublikong ospital; kontra sa mga sundalong may modernong
kagamitan kaya mas may kumpiyansa nang ipagtanggol ang bansa; kontra sa
mga Moro at katutubong abot-tanaw na ang kapayapaan. Mga Boss, kontra po
sila sa inyo. [Palakpakan]
Ang totoo po niyan, wala pa tayo sa
puwesto, inaatake na tayo. Sanay na tayong sinasalubong ng negatibong
komentarista sa almusal, pang-aalipusta sa tanghalian, insulto sa
hapunan, at may intriga pa bilang midnight snack. [Tawanan] Ngayon nga
pong Pangulo ako, tuloy pa rin ang mga kontra sa pagbabago. Sa tingin
ko, maski sa pagbaba ko sa puwesto, hindi pa rin sila titigil.
Naalala ko po ang isang matandang
babaeng nakausap ko dati sa kampanya. Ang sabi niya sa akin, “Noy,
mag-iingat ka. Marami kang makakabangga.” Totoo ang kanyang babala. Pero
buo ang loob kong kaharapin ang mga nakakabanggang ito, dahil alam ko:
iilan lamang sila, at di-hamak na napakarami natin. [Palakpakan] Mas
malakas po tayong mga handang makisagwan tungo sa pagbabago.
Magtatagumpay tayo sa labang ito, dahil tayo ang nasa tama.Nangarap
tayo, nagsimula tayo, nagsikap tayo, nakabuwelo tayo, at ngayon,
umaarangkada na nga po ang Pilipino. [Palakpakan] Lalong magiging sulit
ang pagod at sakripisyo natin kung itong nasimulan natin ay itutuloy po
ninyo.
Kayo ang haharap sa sangandaan; kayo ang
magpapasya kung magtutuloy ang pagbabago. Tandaan lang po natin, ito
ang aking ikalimang SONA; isa na lamang ang natitira. Sa 2016, pipili
kayo ng bagong pinuno ng ating bayan. Ang sa akin lang po: Para
ipagpatuloy at mas mapabilis pa ang pagbabagong tinatamasa na ng ating
lipunan, iisa lang ang batayan sa pagpili ng papalit sa akin: Sino ang
wala ni katiting na dudang magpapatuloy sa transpormasyong ating
isinakatuparan? [Palakpakan]
Kayo po ang Boss, kayo ang lakas, kayo
ang gumagawa ng pagbabago—kaya kayo rin ang magpapatuloy nito.
Nasasainyo kung paanong isusulat sa kasaysayan ang mga panahong ito.
Maaari itong maalala bilang tuktok ng ating tagumpay, bilang magandang
simulaing nasayang lang. Pero mas maganda pong di-hamak kung maalala ang
mga nagawa natin bilang simula pa lang ng ating mahabang paglalakbay
tungo sa katuparan ng mas matatayog pang pangarap.
Noong minungkahi po ng ilang mga grupo
na ako’y tumakbo, ang sabi nila sa akin, hindi namin inaasahan na
lutasin mo lahat ng problema ng ating bansa sa loob ng anim na taon.
Pero simulan mo na sana. Nakita naman ninyo kung saan tayo nanggaling,
at nakita naman ninyong lampas-lampas pa sa ating mga pinangarap noong
simula ang tinatamasa natin ngayon.
Pinapanday na natin ang sistema kung
saan talagang patas ang laban; kung saan ang sumusunod sa patakaran ay
nakakarating sa nais niyang paroonan; kung saan may tunay na
kumpetisyong nagbubukal ng pagkakataon at malawakang kaunlaran; kung
saan ang lahat ay may kakahayang panghawakan ang sariling kapalaran.
[Palakpakan]
Abot-kamay na ang isang lipunang kayang
sumalo, umaruga sa mga nasa laylayan; kung saan ang bawat isa ay
kumikilala sa kanyang tungkulin sa kapwa at sa bayan; kung saan
tuloy-tuloy at walang hanggan ang pakikiambag at sama-samang pag-angat
ng sambayanan.
Papalapit na po talaga tayo sa minimithi nating kinabukasan, kung saan naghahari ang katarungan, at tunay pong walang maiiwan.
Ito ang resulta ng reporma, at ito ang
ipinaglalaban natin, at patuloy pang ipinaglalaban: Hindi ang
pagpapanatili ng nakasanayan, kundi ang pagbabago ng sistema para
makinabang ang lahat. [Palakpakan]
Mga Boss: Binigyan ninyo ako ng
pagkakataong pamunuan ang transpormasyon. Kung hinindian ko ang hamon na
iniharap niyo sa akin, para ko na ring sinabi na tutulong akong
pahabain ang inyong pagdurusa, at hindi maaatim ng konsensya ko iyon.
Kung tinalikuran ko ang pagkakataon, parang tinalikuran ko na rin ang
aking ama’t ina, at ang lahat ng inialay nila para sa atin; hindi po po
mangyayari iyon. Sa paghakbang sa tuwid na daan, pinili ninyo ang mabuti
at ang tama; tumotoo kayo sa akin—at ako naman po ay tumototoo sa inyo.
[Palakpakan]
Ang transpormasyong tinatamasa natin
ngayon, ay magagawa nating permanente sa gabay ng Panginoon. Hangga’t
buo ang ating pananalig at tiwala, at hangga’t nagsisilbi tayong lakas
ng isa’t isa, patuloy nating mapapatunayan na, “the Filipino is worth
dying for” [Palakpakan], “the Filipino is worth living for,” at
idadagdag ko naman po: “The Filipino is definitely worth fighting for.”
[Palakpakan]
Alam po ni Vice President na noong 1987
magkasama kami. May kudeta, na-ambush po tayo doon, at tapos noon eh
pangalawang buhay ko na po ito. Hindi natin maiiwasan mag-isip sa mga
binubunggo natin, may araw kayang ‘pag sasampa ka sa entablado, may
trabaho ring araw–may magtatagumpay bang maglagay ng bomba?
Magtatagumpay ba ‘yung mga maiitim na balak ng atin pong mga
katunggaling gusto tayong ibalik sa maling kalakaran? At kung dumating
nga ang panahong pong iyon, at natapos na po ang ating pangalawang
buhay, masasabi ko ho bang, okay na rin? At sasabihin ko po sa inyo,
mata sa mata, sa lahat po ng inabot natin, ako po’y masasabing kontento
na ako. [Palakpakan]
Kontento na po ako dahil panatag ang
kalooban ko, na kung ako po’y mawala na dito, marami po ang magpapatuloy
ng ating tinahak na. Baka iyon lang po talaga ang papel ko–umpisahan
ito.
Nandiyan po ang mga taong tulad ni
Cardinal Chito Tagle, at Ka Eduardo Manalo, at tulad ni Brother Eddie
Villanueva, Father Catalino Arevalo, at Father Jett Villarin, at ni
Bishop Jonel Milan, at si Sister Agnes Guillen, and Mae Salvatierra.
Sila po sa sektor relihiyoso, tuloy, itutuloy nila ang ating pong
sinimulan. [Palakpakan]
Meron pong Aris Alip ng CARD na
magtutuloy sa kanyang ambag sa pamamagitan ng microfinance. Nandiyan po
ang isang Alice Murphy at ang kanyang mga kasamahan sa urban poor
associates na talagang tutuluyan ang pangangalaga sa atin pong informal
settlers. [Palakpakan]
Nandiyan po ang ating mga sundalo at
kapulisan–talagang araw-araw naman pong pinipililt gawin ang tama, tulad
ng ating bagong Chief of Staff, ating mga Service Commanders, mga
sundalo ng Light Reaction Battalion, at ng JSOG.
Nandiyan rin po, siyempre, hanay niyong
pinanggalingan kong mga pulitiko. May duda ba na dadalhin tayo ni Senate
President Franklin Drilon at Speaker Belmonte sa tamang landas?
[Palakpakan]
Naging pribilehiyo ko rin ho
makipagtrabaho at makipag-ugnayan sa isang governor, Alfredo Marañon ng
Negros Occidental [palakpakan]. Hindi ko kapartido, pero palagay ko
naman po kasama na niya ako sa fans club sa tama niyang pamamalakad sa
Negros.
Mayroon rin tayong mga umaangat na
bagong o mas bata sa aking pulitiko. Ayoko naman ho sabihin na
napakaluma ko nang pulitiko sa pagtukoy sa mga mas bata.
Mga taong tulad ni Mayor Jed Mabilog at ni Mayor Len Alonte [palakpakan].
Meron naman sa sektor, sabihin na nating
mga culture tulad nina Noel Cabangon at ni Ogie Alcasid na hindi
pansarili lang ang iniintindi. [Palakpakan]
Gabi-gabi po, bago ako matulog, thank
you at nakalampas pa ako ng isang araw. Kung, sabi nga noong bata kami,
“finish or not finish, pass your paper” eh dumating na sa akin, palagay
ko naman, naramdaman na ninyo kung anong pagbabagong karapatan ng bawat
Pilipinong mangyari. At bahala na kayong ituloy ito. [Palakpakan]
Mga Boss, kayo ang gumawa ng
transpormasyong ating tinatamasa. Kayo ang susi ng pagpapatuloy ng lahat
ng positibong pagbabagong naabot natin. Buong-buo ang tiwala ko, nasa
eksena man ako o wala, tutungo ang Pilipino sa tama niyang kalalagyan.
Kaya, hanggang dito na lang po ako. Magandang hapon po sa lahat. Maraming salamat sa inyo. [Palakpakan]
0 comments:
Post a Comment